Wie ben jij nu echt?
Ondanks dat het een korte en eenvoudige vraag is, blijkt het antwoord in het huidige tijdsbeeld heel lastig om te geven. In de hedendaagse maatschappij draait het immers meer om imago en beeldvorming dan om identiteit en waarheid.
Wat is imago?
Imago komt uit het Latijn en betekent “beeld”. Imago bestaat in de psychologie en marketing uit twee onderdelen: beoogd imago en afgeleid imago. Het verschil tussen deze twee imago’s lijkt klein, maar is wel belangrijk om te doorgronden. Het beoogd imago houdt zich bezig met de vraag hoe je wilt dat anderen over je denken. Het afgeleid imago houdt zich bezig met de vraag hoe je denkt dat anderen over je denken. Imago gaat over de beeldvorming van anderen over jou. Een (gewenst) imago kun je in iedere levensfase bepalen en nastreven.
Wat is identiteit?
Het woord identiteit laat zich iets lastiger verklaren. Identiteit wordt in Wikipedia vertaald naar eigenheid en de eenheid van wezen. Identiteit gaat dus om de basisvraag waar deze blog mee begon: Wie ben jij nu echt? Jouw identiteit zegt jou iets over jezelf. Het zegt iets over waar jij voor staat en wat jouw kernwaarden zijn. Je persoonlijke identiteit wordt meer bepaald vanuit jezelf dan vanuit anderen. Het wordt o.a. bepaald door de mate waarin jij in staat bent tot zelfwaarneming, zelfevaluatie en handelen in relatie tot anderen. De fase van adolescentie (13 jaar tot 20 jaar) wordt in de psychoanalyse gezien als essentiële levensfase voor de vorming en ontwikkeling van je persoonlijke identiteit.
Waarom lijken imago en beeldvorming momenteel belangrijker dan identiteit en waarheid?
De opkomst van sociale media en marketing maakt het voor organisaties en personen mogelijk en toegankelijk om een beeld van zichzelf naar buiten toe uit te dragen. Marketing is niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Het is een ‘industrie’ waar miljarden in worden geïnvesteerd om het imago en beeld van een product, organisatie of persoon te beïnvloeden. Het imago en beeld hoeven daarbij niet eens te voldoen aan de ‘werkelijkheid’.
Kijk eens rond op de sociale media! Het woord ‘sociaal’ slaat overigens de plank al helemaal mis. Het gaat in de sociale media niet om sociale kenmerken als authenticiteit, kwetsbaarheid en eerlijkheid. Het gaat ook niet om luisteren en contact. Het gaat niet om luisteren, maar om zo veel en vaak mogelijk gehoord en gezien te worden. Het gaat ook niet om contact, maar het gaat om geld, invloed en de status van zoveel mogelijk volgers, weergaven en likes.
Onze adolescente jeugd leert om zichzelf volgens de marketingmaatstaf te verkopen. De druk op perfectie en prestatie liggen daarbij extreem hoog. Imperfectie wordt nauwelijks getolereerd, tenzij het goed wordt verkocht. Foto’s en selfies worden gepost, met als enige doel om het (persoonlijke) imago te vergroten. Een influencer wordt als een God aanbeden en als je een ‘blooper’ maakt en deze wordt gedeeld, kan dit je je hele leven lang negatief achtervolgen. In een essentiële levensfase die gericht is op de ontwikkeling en vorming van de identiteit, zijn veel adolescenten juist aan het jagen naar het perfect imago. Middelen als plastische chirurgie (op jonge leeftijd) worden niet geschuwd om de perfectie te willen benaderen. De opbouw van het persoonlijke imago kost veel tijd en energie. Een imago opbouwen kost jaren…een imago afbreken is een kwestie van seconden. Het eist dus dat je scherp bent op o.a. reacties van anderen. Het vraagt dat je je plaatsje in de sociale media blijft claimen. Weggaan is immers plaats vergaan. De normale media (als de televisie) werken daar hard aan mee. Het gaat om het perfecte plaatje, de kinderlijke superster en het nieuwe topmodel…het gaat om kijkcijfers, status en reclame-inkomsten. De focus ligt dus op de harde verkoop van een imago en beeld.
Wat kan er gebeuren als de persoonlijke balans te ver doorslaat van identiteit naar imago?
De kans bestaat dat…
- je teveel in je beoogd imago gaat geloven als zijnde je identiteit en dat je zelfwaarneming en zelfevaluatie niet meer overeenkomt met de realiteit;
- je op latere leeftijd moeite gaat ondervinden in het herkennen van je zingeving, identiteit, overtuigingen en kernwaarden;
- je vermoeidheidsklachten, overprikkelingsklachten en zelfs burn-out klachten gaat ontwikkelen, omdat je een beoogd en afgeleid imago hebt hoog te houden (ieder masker kost energie);
- je in relatie tot jezelf en/of in relatie tot anderen normen en oordelen gaat toepassen, die weinig tot geen ruimte laten voor zwakheden, leerpunten en imperfectie. Hierdoor kun je in verhoogde spanning komen met jezelf en/of anderen, waardoor het lastig blijkt om duurzame relaties op te bouwen;
Laat ik duidelijk zijn…het opbouwen van imago en beeldvorming hoeft helemaal niet slecht te zijn. Het blijft mijns inziens wel belangrijk om (de ontwikkeling van) je identiteit niet uit het oog te verliezen. Je wilt jezelf toch niet kwijtraken of verliezen?
Dus…wie ben jij nu echt?
—
Met dank aan Suzanne
—
Voel jij de behoefte om te ‘landen’ en samen ‘met onze poten in de klei’ tot een gesprek te komen over jouw identiteit?
Bel of mail me…
06 83 65 49 58